راست پنج گاه دستگاهی است بسیار قدیمی که به مناسبت اسم آن احتمالا به زمان ساسانیان می رسد .مشتمل بر نغمه های فرعی متعددی است مانند زنگ شتر ـ عشاق - پروانه- نغمه - روح افزا -نی ریز- زابل -نهیب و نوروز که همه شبیه راک ماهور هستند.معمولا راست و پنج گاه را در تار در مایه ی فا و در ویولن در مایه ی سل یا لا می نوازند.
از زیباترین متعلقات دستگاه شور است.در همه جا معمول است و پایه ی موسیقی های محلی به خصوص در شمال ایران میباشد.غم انگیز ولی ظریف میباشد.آواز چوپانی ایران است و زندگی بی آلایش چوپانان و صحرا نشینان را وصف میکند.این آواز در عین سادگی گاه چنان موثر و دلرباست که شنونده اشک حسرت بر گونه می فشاند.غم گساری خانمان سوز و جان گدازی دارد.
یکی از متعلقات دستگاه شور است که گام اش با آن یکی است.این نغمه از درجه ی سوم گام شور آغاز میشود.درجه ی پنجم گام،نت شاهد آن است که در عین حال نت متغیر نیز میباشد.نت ایست این نغمه همان نت مایه ی شور است.در واقع درجه ی پنجم گام شور،به شاهد آواز دشتی تعلق دارد.نغمه ی دشتی، خود استقلال نیمه کامل دارد و در حقیقت دستگاه فرعی محسوب میگردد.
این دستگاه ریشه ی بسیار قدیمی دارد و مبنای بیشتر موسیقی های محلی و موسیقی معمول در ایالات به شمار میرود.متداول ترین دستگاه موسیقی در میان مردم ایران است.به خصوص متعلقات آن نزد ایرانیان بیشتر معمول است.آواز شور جذبه و لطف خاصی دارد و بسیار شاعرانه دل فریب است.از ملال و حزن درونی حکایت می کند و گاه با ناله ای موثر و وقاری ژوشیده از حجب و حیا اندرز صبر و دل داری میدهد.این آواز برای ابراز احساسات درونی مانند عشق و محبت و عاطفه و ترحم و امثال آن بسیار مناسب است و غم گساری آن مانند آواز دشتی خانمان سوز و جان گداز نیست.
آوازي است بازاري و مردم پسند،داراي لطف و زيبايي خاص.
يكي از متعلقات دستگاه شور است كه گامش با آن يكي است.
اين آواز از درجه ي دوم دوره ي دستگاه شور آغاز ميگردد كه در عين حال نت ايست به شمار ميرود.
نت شاهد آن درجه ي دوم دوره است و نت متغير ندارد.در واقع طبق تقسيمات شور ، درجه ي دوم گام شور به شاهد آواز ابوعطا تعلق دارد.
از مهمترین آواز های موسیقی ایرانی است.چهار گاه نمونه کاملی است از تمام حالات و صفات موسیقی ایرانی.
مقدمه ی آن موقر و متین،مخالف آن شکایت آمیز و مویه ی آن حزن انگیز است.
با احتساب ماهور به عنوان "یک گاه" مستقر بر درجه ی اول تتراکورد و شور،به عنوان "دوگاه" مستقر بر درجه ی دوم تترا کورد و سه گاه،مستقر بر درجه ی سوم تتراکورد ،چهارگاه بر درجه ی چهارم تترا کورد گام مادر(ماهور یا یک گاه) تشکیل میشود.
دستگاه سه گاه یکی از مد های بسیار کاراکتریستیک (شخصیت دار) موسیقی ایرانی است.سه گاه مانند مد های آنتیک و قرون وسطای یونان و رم از یک دوره ی هشت صدایی به خصوص تشکیل شده است.خصوصیت آن سوم کوچک طبیعی است که در آغاز گوشه ها از آن شنیده میشود.
یکی از متعلقات دستگاه شور است که گام اش با آن یکی است و تفاوتی در فواصل گام شور و بیات ترک نیست.نت شاهد این نغمه، درجه ی سوم گام شور و نت ایست آن درجه ی هفتم آن است.در واقع درجه ی سوم گام شور به شاهد آواز بیات ترک تعلق دارد.
1- دستگاه شور، ازمهم ترین و بزرگترین دستگاه‌های موسیقی ایران است.
غالب آوازهایی که خواننده آموزش ندیده ایرانی می‌‌خواند در یکی از مایه‌های این آواز می‌‌گنجد، از این رو این دستگاه را مادر موسیقی ایرانی هم خوانده‌اند.....
ادامه مطلب رابخوانید
این وبلاگ به منظور آشنایی با موسیقی طراحی گردیده است.